TikTok en Instagram hebben de weg naar succes voor comedians verbreed. Dit theaterseizoen gaan verschillende voorstellingen in premiëre, nadat de makers online al een groot publiek bereikten.
Hoe word je een succesvolle comedian? Je hebt er talent en ambitie voor nodig, maar ook marketing, publiek en theaters die je willen programmeren. Traditioneel spelen de drie grote
cabaretfestivals - Cameretten, het Leids Cabaret Festival en het Amsterdams kleinkunst Festival - hierin een cruciale rol. Een overwinning of finaleplaats levert vaak een contract bij een impresariaat op dat vervolgens je voorstelling gaat verkopen. De recente triomf eindigt bij wijze van keurmerk op de promotieposters:'winnaar/finalist van...’ Deze festivals bieden waardevolle talentontwikkelingstrajecten, maar het kan ook ongemakkelijk voelen als een wedstrijd té bepalend is voor succes - en jury’s de enige poortwachter worden.
De weg naar succes is de afgelopen jaren gelulddgbreder geworden door platformen als Instagram en TikTok. Comedians Jawad Es Soufi en Jim Deddes bouwden online een groot publiek op en omzeilden zo de traditionele route van open podia, kleine zalen en wedstrijden. Het publiek was er al: ze hoefden zich alleen maar te verplaatsen van bank naar theaterstoel. Dit gaf theaters genoeg reden hen direct in grote zalen te programmeren.
Sociale media lijken dan ook te zorgen voor een verbreding van het cabaretpubliek. Bezoek een voorstelling van Jim Deddes of Jawad Es Soufi en zie een voor theaterbegrippen opvallend jong publiek. En doordat sociale media onze communicatie verandert en jongere doelgroepen er momenteeloververtegenwoordigd zijn, verandert naast het publiek ook het cabaret. Steeds meer comedians dragen inmiddels al sporen van sociale media: ze maken snelle, korte sketches, een onderling verband is niet noodzakelijk.
Het wordt nu de vraag hoe culturele instituties - én recensenten - gaan oordelen over dit cabaret, dat een nieuw publiek heeft gevonden. Dit theaterseizoen gaan verschillende voorstellingen in première van comedians die eerst online een groot podium hebben gecreëerd. Wat voor soort comedy maken zij en wat gaan ze doen in het theater?
TikTok Tammo
TikTok Tammo is het alter ego van Johannes Peetsma (34) uit het Groningse Winsum. Hij heet dus geen Tammo, zoals ondergetekende hem aanvankelijk aansprak. Wanneer je een Groninger met deze in
onbruik geraakte jongensnaamaanspreekt, blijk je plagerig te zeggen dat hij even moet dimmen. Peetsma: „Groningers zeggen vaak:’Hé jong Tammo, tou eem Tammo.”
Tammo is een typetje dat plat Gronings praat en opduikt in veel van Peetsma’s TikTok-sketches. Zo zien we deze Tammo, een enthousiaste en wat naïeve jongen, als hij verwoede pogingen doet om een ingewikkeld WiFi-wachtwoord te communiceren aan een vriend. Of als hij een boem met detitelErotische intelligentieterugbrengt naar de bibliotheek, wat leidt tot een ongemakkelijk gesprek met een medewerker.
Tammo ontstond vier jaar geleden. Peetsma, afgestudeerd muzikant, zag tijdens de coronatijd zijn inkomstenbron opdrogen. Optreden met band kon even niet, dus begon hij met de bandleden een adviesbureau voor sociale media strategieën. Dan moet je natuurlijlr weten wat TikTok is, dus Peetsma ging er rondneuzen: „Hr zag een filmpje van iemand die een Rotterdams accent nadeed. Toen dacht n‹: dat1‹an th in het Gronings'’
Inmiddels heeft hij 220.000 volgens op TikTok, een succesvolle band en zijn eigen groanjenever genaamd I‹ okje. Ilomend voorjaar begint de zelfbenoemd ‘Grunfluencer’ met zijn tweede theatervoorstelling. Voor Tammo zingtFollc(„50 procent cabaret en 50 procent muziek”) heeft hij Ierse ldassiekers hertaald naar het Gronings.’Whiskey in the jar' wordt ’Jenever aan de bar’. Deze liedjes - „folkmuziek past goed bij het provinciale typetje Tammo” - worden afgewisseld met sketches waarin Tammo de hoofdrol speelt. Veel online sketches kunnen prima in het theater gespeeld worden, al is het uitdagender. Peetsma: „Een video 1‹an th gewoon tien heer opnieuw opnemen, terwijl het bij theater meteen goed moet zijn.” Een regisseur helpt hem bij de grootste uitdaging: „Het goed timen van grappen'’
Peetsma is vooral bekend in het noorden. Hier treedt hij dan ook voornamelijk op. „Bij mijn eerste tour was Steenwijk de uitschieter, nu Veenendaal. Misschien bereik ik uiteindelijk Zeeland. Dat is de uitdaging.” Hij merkt op dat zijntheaterpubliek ouder is dan zijn Til‹Tok-fans. „De meeste mensen in het theater kennen me van Facebook, waar n‹mijn sketches ook deel. Elk platform heeft weer een andere doelgroep'’
Een cabaretier vindt Peetsma zichzelf nog niet: „Dat is nog next level. H‹ ben meer een muzil‹ant en contentmaker die in het theater sketches probeert te doen'’ Peetsma vindt iemand als de door hem bewonderde
Merijn Scholten„echt een cabaretier”. „Cabaretiers bewandelen een ander pad dan ik. Zij hebben allemaal toneelschool gedaan, geloof ik. Dat heeft Merijn Scholten zeker ook gedaan, toch?”
